woensdag 6 april 2016

Ringsnaveleend in de Ooijpolder? En de gevallen in Gelderland

Op maandag 4 april 2016 trof Marguerite Sweers rond elf uur op de Oude Waal in de Ooijpolder bij Nijmegen een onvolwassen of vrouw kuifeend aan, die ze van dichtbij met de telescoop kon bekijken. Ze determineerde deze als Ringsnaveleend, en voerde de waarneming in op Waarneming.nl, op dat moment nog zonder toelichting. Dat zij oog heeft voor 'afwijkende' zaken blijkt wel uit haar eerdere ontdekkingen van de Hume's Bladkoning en Grijskopspecht bij haar woonplaats Oosterbeek, en de vondst van een Kortsnavelboomkruiper bij Duno, Doorwerth.

In reactie op een tweetal verzoeken van mijn kant om nadere toelichtingen schreef ze het volgende:
"Ik zag de vogel gisteren geruime tijd in rust, van betrekkelijk dichtbij, met telescoop. Een rank eendje dat direct opviel door kopvorm en snavel. Snavel aan de basis vrij breed, zwartachtig grijs. Daarna een duidelijk afstekend licht gekleurd bandje en daarna een iets neergebogen zwarte snavelpunt. Donker oog met witte oogring, uitlopend in een sierlijke lichte krul neerwaarts. Boven het oog donkerbruine kap. Toen hij opvloog: snelle vlucht. Op basis van mijn veldaantekeningen de soort thuis opgezocht. Het algehele habitusbeeld klopte precies met de juveniel afbeelding in mijn ANWBvogelgids.
Oh nee, een vrouwtje Tafeleend was het volgens mij zeker niet. Die ken ik goed, en vind ik makkelijk te herkennen. Een tafeleend is plomper, wat groter ook. Dit was een heel slank en klein eendje.Ja, jammer dat ik niet de spullen heb om zo'n waarneming met een foto te staven. Wij hebben geen smart phone en zijn ook niet op zeldzame ontdekkingen uit. Maar we komen wel eens wat tegen en kunnen dat dus ook niet vastleggen. Henk zag de vogel ook met mijn telescoop en voegt nog wat toe. Henk: Wat mij opviel was het "petje" op zijn kop dat van achteren wat uitstak waardoor de achterkant van de kop wat puntig leek. Ook leek het alsof de punt van de bovensnavel wat over leek te hangen over de ondersnavel."

Later heb ik de waarneming op de provinciale whatsappgroep gezet, maar daar kwam geen respons op. Of er daarna nog gezocht is, ook mede naar aanleiding van haar waarneming, is mij dan ook onbekend.

Ringsnaveleend, ♀, De Bijland, Tolkamer, Rijnwaarden, 10 november 2001 videostill (©Leo Boon)

De soort wordt nog beoordeeld door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA). Tijdens de herziening van de Nederlandse Lijst bleef het geval van 1974 aanvaardbaar [van IJzendoorn 1996]. Voor Gelderland is de Ringsnaveleend met twee aanvaarde gevallen een der zeldzamere eendensoorten.
  1. 17 maart 1974 Eltenplas, Zutphen, ♂ man (J.Hof, L.Zijlstra)
  2. 10 november 2001 De Bijland, Lobith, Rijnwaarden, ♀, foto, video (A.Poelmans, E.Ernens, R.Keizer, L.Boon)

Publicatie aanvaarding CDNA Ringsnaveleend Zutphen in Limosa 50 [Tekke 1977]
De Ringsnaveleend bij Zutphen, tot heden het vijfde geval voor Nederland, zwom in een oude kleiwinningsplas in de uiterwaarden direct onder Zutphen. Tegenwoordig is de plas bekend als de Eltenplas. Het adulte mannetje kon van circa elf uur tot half een worden bekeken met een 12x70 en een 15x70 kijker op een afstand van zo'n 50 meter. Het was op dat moment licht bewolkt, en er stond een noordwestelijke wind. Een van de waarnemers, L. Zijlstra uit Zutphen, schreef over de 'Amerikaanse Kuifeend', zo heette de soort destijds, het volgende over de kenmerken en omstandigheden aan de CDNA:
"grijze flanken. Witte band tussen flanken en zwarte borst ver naar boven reikend. Opvallende driehoekige kop zonder echte kuif. Twee ringen om de snavel: 1e bij basis, 2e voor snaveleinde. Snavelpunt duidelijk zwart, rest snavel leiblauw
in gezelschap ca 20 Kuif- en Tafeleenden. Zocht duidelijk aansluiting bij negen Kuifeenden. Droeg staart soms schuin omhoog. Bij nog dichtere benadering vlogen alle eenden op, inclusief Am. Kuifeend.bij later bezoek vogel niet meer aangetroffen" 

Het tweede geval voor Gelderland ontdekte Arjen Poelmans op zaterdag 10 november 2001 op recreatieplas De Bijland bij Tolkamer. Het vrouwtje bevond zich in een gemengde groep Kuif- en Tafeleenden, en kon, nadat hij de vondst had doorgegeven aan de Dutch Birding Vogellijn door zo'n vijftien vogelaars bekeken worden. De volgende dag was het vrouwtje al weer weg [Poelmans 2002].


Ringsnaveleend, ♀, De Bijland, Tolkamer, Rijnwaarden, 10 november 2001 videostill (©Leo Boon)

Er is ook een derde waarneming die wel serieus werd genomen, maar als escape wordt beschouwd, en daarom nooit is ingediend bij de CDNA. Deze man verbleef op een visvijver langs de Heelweg bij Varsseveld [vogelwerkgroep Zuidoost-Achterhoek 2012]
  1. 27 februari 2012 Heelweg, Varsseveld, Oude IJsselstreek, adult ♂

Dankwoord
Ik wil Leo Boon hartelijk danken voor het ter beschikking stellen van zijn videostills van de vogel van de Bijland.
Referenties
van IJzendoorn, E.J., van der Laan, J. & CDNA. 1996. Herziening Nederlandse Avifaunistische lijst 1800-1979 tweede fase. Dutch Birding 18(4): 167-167
Poelmans, A. 2002. Ringsnaveleend Aythya collaris op de Bijland in november 2001. Vlerk 19(2): 131-133
Tekke, M.J. 1977. Ornithologie van Nederland 1974 en 1975. Limosa 50(1): 39-39.
Vogelwerkgroep Zuidoost-Achterhoek. 2013. Jaaroverzicht 2012. Vogelwerkgroep Zuidoost-Achterhoek. De Leunink 39

Webreferenties
Waarneming.nl - Gelderland - Ringsnaveleend
(om alle waarnemingen te zien, begindatum aanpassen)
 
WAARNEMINGEN EN INFORMATIE GEZOCHT
Heeft u nog een Alpenheggenmus in Gelderland ergens in een notitieboekje staan, of heeft u weet van mogelijk nog onbekende waarneming(en)?Alle informatie, (zeker!) beeldmateriaal of documentatie over deze soort is zeer welkom! Deze kunt u, evenals opmerkingen of vragen, mailen aan: avifaunavangelderland@gmail.com.
____________________________________
Bezoek ook de website Avifauna van Gelderland https://avifaunavangelderland.wordpress.com/
Gepost door op
Labels:

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)