 |
Zwarte Ibis Plegadis falcinellus,
Yperenplas, Wilp, Voorst, 13 april 2014 (©Arno ten Hoeve)
|
Het artikel hieronder is een verkorte versie van het onderzoek naar het voorkomen van de Zwarte Ibis in Gelderland. Een uitgebreid artikel zal terzijnertijd als pdf worden uitgegeven. Met de publicatie van dit artikel wordt geprobeerd de aandacht te vestigen op ontbrekende informatie en deze boven water te halen.
Uitgebreide informatie over het
voorkomen in Europees verband is te lezen op de species factsheet van
BirdLife International (zie bij soortinformatie onder). De Zwarte
Ibis werd tot en met 1999 beoordeeld door de Commissie Dwaalgasten
Nederlandse Avifauna (CDNA) en daarna geregistreerd door Sovon en
Waarneming.nl. Bij de herziening van de Nederlandse Avifaunistische
lijst 1800-1979 werden gevallen van de Zwarte Ibis niet
herzien [van IJzendoorn 1996]. Op Dutchavifauna.nl worden alleen oude
gevallen vermeld met voldoende informatie over datum (maand) en
plaats (provincie).Het voorkomen in Nederland tot en met
2011 wordt uitgebreid behandeld in een artikel in Limosa [Boele & van Winden 2012].
Broedvogels
Er zijn geen aanwijzingen dat de Zwarte
Ibis ooit in Nederland heeft gebroed.
Toekomstig broeden is niet onmogelijk, gezien de sterke opmars van
Zwarte Ibissen in Zuid-Europa. Het had er alle schijn van dat de
Zwarte Ibis in 2014 als nieuwe broedvogel op de Nederlandse lijst zou
verschijnen. Op 21 juni zat een Zwarte Ibis in de Groene Jonker ZH in
broedhouding. De vogel verjoeg een Lepelaar (K. Janmaat). Er werden
echter geen eieren gevonden of jongen gezien. In de Starrevaart bij
Leidschendam ZH sleepte een paartje Zwarte Ibissen in maart met
takken en vond ook paring plaats (C. Groenewegen). Een (succesvol)
vervolg bleef echter ook hier uit [Boele et al 2016]
Ringonderzoek
Ringterugmeldingen wijzen op een
herkomst uit het oosten (in 1926 uit Hongarije) en het zuiden (2014
Spanje).
 |
| Zwarte ibis, Lappenheide, Acquoy, 14 juli 2012 (©Robert van der Meer/bron: waarneming.nl) |
De Waarnemingen
De Zwarte Ibis werd door de Commissie
Dwaalgasten Nederlandse Avifauna tot en met 31 december 1999. Zij
hebben elf Zwarte Ibissen aanvaard.
Waarnemingen aanvaard door de CDNA
- 9 november 1888 Harderwijk, eerste kalenderjaar ♀, geschoten, exemplaar in collectie
- oktober 1901 Daalhuizen, Velp, Rheden, 2, 1 subadult geschoten
- 3 september 1903 Epe, Apeldoorn, eerste kalenderjaar ♀, geschoten, exemplaar in collectie (Van Steyn)
- 4. 10 september 1903 Harderwijk, eerste kalenderjaar ♂, geschoten, exemplaar in collectie
- 20 oktober 1909 Zuiderzeekust, Elburg, 2, geschoten, exemplaar in collectie (E. Jaarsma)
- 1 november 1909 Pannerden, Rijnwaarden, 5, een geschoten
- 14 oktober 1932 Hatertse Vennen, Wijchen, 2, geschoten, exemplaar in collectie
- september 1935 tussen Pannerden en Herwen, Rijnwaarden, geschoten, exemplaar in collectie (A.E.M van Nispen tot Pannerden)
- 11 oktober 1958 Strand Horst, Ermelo, →NO (H. van Vuren, H. van der Vlist)
- 6 - 7 november 1967 Staverden, Ermelo, 3 (N. van de Beek, E.Hamstra, B.Hanekamp, A. Smit)
- december 1991 Oldebroek, adult winterkleed ♂, vondst dood (A. Liosi)
Waarnemingen uit de
CDNA-periode (nog) niet beoordeeld
- 17 augustus 1958 Lexkesveer, Overbetuwe, overvliegend (J.Steenman)
- 29 februari 1960 Rijnstrangen
- 29 oktober 1966 Leemansweg, Het Broek, Arnhem, →NO (J.Hof)
- 1 mei 1977 De Noordberg, Renkum, overvliegend (Oostendorp)
- 26 april 1993 Rhenen
- 5 mei 1995 Zilvensche Heide, Rheden, overvliegend (R.Vogel)
- 8-9 mei 2001 Aersoltweerden, Hattem (J. Borst, L.Dijkstra)
- 13 oktober 2002 Zetten, Overbetuwe, →ZW (K. van Oers)
- 6 september 2006 Bennekomse Hooilanden, Bennekom, Ede, → ZO (A. Vink)
- 11 oktober 2009 Stuw Driel, Overbetuwe, 2, →O (H. van der Zweep)
- 12 oktober 2009 De Praets, Meinerswijk, Arnhem, 2 (E.Bolt)
- 15 januari 2012 Goilberdingerwaard, Culemborg (C.Witkamp)
- 12-15 juli 2012 Lappenheide, Acquoy, Geldermalsen, adult zomerkleed (A.Roest, J.Scholtens ea.)
- 19 oktober 2013 Bennekomse Hooilanden, Bennekom, Ede, 2, ad wk, 1kj (J.Heijink e.a.)
- 5 april 2014 Molenveld, Aalst, Zaltbommel, adult (P.Lemmers)
- 13-14 april 2014 Yperenplas, Wilp, Voorst (P.Lindeboom e.a.)
- 2 mei 2014 Korte Waarden, Elburg, →NO (M.Jansen)
- 17 mei 2014 Bedrijventerrein Vredebest, Vuren, Lingewaal (C.Diem)
- 15 augustus 2015 Bemmelse Polder, Bemmel, Lingewaard (E.Reinstra)
- 2 april 2016 Nederrijn thv Ingen, Buren, →O (A.Vink, A.Bos)
- 2 - ? april 2016 Blauwe Kamer, Wageningen (R. Buesink e.a.)
Waarnemingen ná de
CDNA-periode (nog) niet beoordeeld
- 25 november 2015 Valkenhuizen, Arnhem, 2 (M. van der Laak)
- 7 mei 2005 Delta Schuitenbeek, Putten (G. van Veldhuizen)
- 20 oktober 2009 Elst, Overbetuwe (H.Martens)
- 28 maart 2013 Kesteren, Neder-Betuwe (P.Vink)
- 4 januari 2015 Het Broek, Waardenburg, Neerijnen (M.L.Visman)
- 12 april 2015 Bruchem, Zaltbommel, adult (R.JM Berkhout)
- 14 december 2015 Duiven - Noord, Duiven, →O (H.J. Slot)
Waarnemingen aanvaard, maar betroffen
mogelijk een escape.
- 31 augustus - 1 september 2006 Jezuïtenwaai, Rijnstrangen, Duiven (R.Vermoolen e.a.)
- 4 september 2006 Oude Waal, de Bijland, Rijnwaarden (A.Hell)
Hieronder chronologisch de waarnemingen
in Gelderland.
Legenda
CDNA = Commissie Dwaalgasten
Nederlandse Avifauna
ZMA = Zoölogisch Museum Amsterdam
NBC = Naturalis Biodiversity Center te
Leiden
Groen = aanvaard
Bruin = niet ingediend/niet beoordeeld
Grijs = niet zeker
9 november 1888 Harderwijk, Harderwijk
eerste kalenderjaar vrouw, geschoten
 |
| Zwarte Ibis, 1kj vrouw, Harderwijk, 9 november 1888 (©Justin F.J.Jansen/NBC Leiden) |
Als donatie van of afkomstig uit de nalatenschap van Christianus Hendricus Adolph Engelenberg te Kampen (1810-1888, gedeputeerde van Overijssel), kwam de opgezette vogel via de Artis- en ZMA-collectie (oud Koller nr 174-1/314). in die van het NBC te Leiden terecht (ZMA 28429). De vogel werd gesexed door Artis-conservator Klaas Nannes Swierstra (1841-1891) als jong vrouwtje.
begin oktober 1901 Daalhuizen, Velp,
Rheden
2, subadult, één geschoten
 |
| Snouckaert van Schauburg. 1902. De Levende Natuur 7(9): p.186 |
referenties
Snouckaert van Schauburg, R.B. 1902.
Overzicht der voornaamste waarnemingen op ornithologisch gebied van 1
Mei 1901-30 April 1902. De Levende Natuur 7(9): 186-186
3 september 1903 Epe, Apeldoorn
eerste kalenderjaar vrouw, geschoten (J.A. van Steyn Jr.)
 |
| Zwarte Ibis, 1kj ♀, Epe, Apeldoorn, 3 september 1903 (©Justin F.J. Jansen/NBC Leiden) |
Dit vrouwtje werd geschoten door Joan Albert Jr van Steyn (Baarn 26-11-1855, Apeldoorn, 02-05-1926, intendant generaal van Koninklijk Paleis en domein Het Loo, d.w.z. hoofdopzichter) in een oude eendenkooi bij Apeldoorn. De locatie van deze oude eendenkooi is ergens tussen Vaassen en Apeldoorn, maar op het label is Vaassen doorgestreept. Mogelijk gaat het om de 'Koninklijke eendenkooi' ten zuiden van het gehucht Jonas en ten zuidoosten van Vaassen. Deze kooi behoorde tot domein 't Loo, vandaar dat de gemeentegrens Apeldoorn zo'n aparte noordelijke uitstulping in de provincie Overijssel heeft. Het is ook de enige eendenkooi die in die hoek kon worden gevonden. De balg bevond zich in de collectie, onder nummer 28, van Van Steyn en is later opgenomen in het NBC (ZMA 24915).
referenties
Snouckaert van Schauburg, R. 1904.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1903 tot en met 30
April 1904. Tijdschrift der Nederlandsche Dierkundige Vereeniging 2e
serie, deel VIII, aflevering 3-4: 240-258
10 september 1903 bij Harderwijk,
Harderwijk
eerste kalenderjaar man, geschoten
 |
| Zwarte Ibis, 1kj ♂, Harderwijk, 10 september 1903 (©Justin F.J.Jansen/NBC Leiden) |
Opgezet voor de collectie van het Artis Museum Fauna Neerlandica (Koller-boek nr 174-5/314d). De balg bevindt zich thans in collectie NBC (ZMA 28433). Verdere details en literatuur nog onbekend.
20 oktober 1909 Zuiderzeekust, Elburg, Elburg
2, geschoten (E.Jaarsma)
 |
| Zwarte Ibis, Elburg, 20 oktober 1909 (©Justin F.J. Jansen/NBC Leiden) |
Een van de vogels bevond zich in de collectie van E. Jaarsma (wrs Eeuwe Jaarsma) te Elburg. Waar deze vogel zich thans bevind is onduidelijk, mogelijk is deze verloren gegaan De ander, een man, schonk E. Jaarsma aan Snouckaert van Schauburg. Deze is later via de collectie van het ZMA in die van het NBC te Leiden terecht gekomen (ZMA 41407).
referenties
Snouckaert van Schauburg, R. 1910.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1909 tot en met 30
April 1910. Tijdschrift der Nederlandsche Dierkundige Vereeniging 2e
serie, Deel XII, aflevering 1: 60 – 74 [link]
Snouckaert van Schauburg, R. 1910.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1909 tot en met 30
April 1910. Jaarboekje 7: 44 - 56
november 1909 Pannerden, Rijnwaarden
5, één vrouw geschoten
 |
Een jong vrouwtje werd geschoten uit
een groep van vijf en opgezet door de preparateur Eduard Blaauw.
Opgenomen in de collectie van Jan Luden van Heumen (1877-1935). Zie
bijgaande melding van Snouckaert van Schauburg in het Jaarboekje van
de Nederlandsche Ornithologische Vereeniging nr. 7 p. 53.
referenties
Anonymus. 1909. Jachtuitkomsten. Vreemde
gasten. Nederlandse Jager 15(21). 20 november 1909
Snouckaert van Schauburg, R. 1910.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1909 tot en met 30
April 1910. Jaarboekje 7: 44 - 56
uit: Jachtuitkomsten. Vreemde gasten. Nederlandse Jager 15(21). 20 november 1909
14 oktober 1932 Neerasselt, Wijchen
2, één geschoten
 |
| Hoogeveen, E. 1932. Ibissen in ons land. De Levende Natuur 37(8): 255-256 |
Locatie niet exact: 'zij werden
bemachtigd op moerassige plaatsen tusschen Nijmegen en Grave bij
Neerasselt'. Van de twee kwam een exemplaar terecht in het Pater
Leydekkers Museum, het schoolmuseum van het Canisius College te
Nijmegen. Pater E. Hoogeveen s.j., de conservator van het museum
maakte hiervan melding in De Levende Natuur. Het is op dit moment
onduidelijk of de opgezette vogel zich nog op het Canisius of in een
andere collectie bevind, of dat deze verloren is gegaan.
referenties
Brouwer, G.A. & Haverschmidt, F.
1933. Waarnemingen in 1932. Ardea 22(1-2): 001-020
Hoogeveen, E. 1932. Ibissen in ons
land. De Levende Natuur 37(8): 255-256
september 1935 uiterwaarden Pannerden,
Herwen, Rijnwaarden
geschoten (A.E.M van Nispen tot
Pannerden)
Datum alleen tot op maand bekend. Geschoten 'in de
Ward' (uiterwaarden tussen Pannerden en Herwen) door
A.E.M van Nispen tot Pannerden (1884-1964; oa. burgemeester van
Zevenaar 1920-1946). Hij hield de ibis in collectie tot zijn
overlijden, waarna deze over ging naar zijn zoon A.M. van Nispen tot
Pannerden. Deze woonde tot aan zijn overlijden in 2005 in Zevenaar.
Het Liemers Museum te Zevenaar neemt hierna de Ibis in haar collectie
op. Een foto van de geschoten vogel en een artikel over de overname
wordt beschreven in het Liemers Museum Nieuws.
referenties
ten Kate, C.G.B. 1960. Ornithologie van
Nederland, 1958. Limosa 33(1): 19 - 46
Anonymus. 2006. Aanwinst voor de
vogelcollectie in de Natuurafdeling: Zwarte Ibis een bejaarde
dwaalgast. Liemers Museum Nieuws 4 (december): 4-6
17 augustus 1958 Lexkesveer, Overbetuwe
overvliegend (J. Steenman)
Details van deze waarneming zijn nog onbekend
referenties
Leys, H., Sanders, G. & Knol, W.
1983. Avifauna van Wageningen en wijde omgeving. KNNV Vogelwerkgroep
Wageningen, Wageningen
11 oktober 1958 Nuldernauw, strand
Horst, Ermelo
overvliegend →NO (H. van Vuren,
H. van der Vlist)
Henk van Vuren en Henk van der Vlist
zagen te Horst aan het IJsselmeer op 11 oktober 1958 een
voorbijtrekkende ibis op ± 25 meter afstand naar het noordoosten
vliegen
Ook in Oostelijk-Flevoland werd eind
augustus 1958 door verschillende waarnemers een ibis waargenomen (Bakker, Wolff), later zelfs twee exemplaren. De vermoedelijk eerste
waarneming van 1 ex. langs de Knardijk werd gedaan door J. E.
Carrière op dinsdag 19 augustus
29 februari 1960 Rijnstrangen
Details van deze waarneming zijn nog onbekend. In Vogels in het Hart van Gelderland wordt het jaar 1960 genoemd [Lensink 1993], het bericht
in Liemers Museum Nieuws noemt 1961
29 oktober 1966 Leemansweg, Het Broek,
Arnhem
overvliegend →NO (J.Hof)
"omlaag gebogen snavel en
achteruitgestoken poten in de vlucht kenmerkend"
6 - 7 november 1967 Staverden, Ermelo
3 (N. van de Beek, E.Hamstra, B.Hanekamp, A.Smit)
Details van deze waarneming zijn nog onbekend
Details van deze waarneming zijn nog onbekend
1 mei 1977 De Noordberg, Renkum
overvliegend (Oostendorp)
Details van deze waarneming zijn nog onbekend.
december 1991 Oldebroek, Oldebroek
adult winterkleed, vondst dood (A.Liosi)
adult winterkleed, vondst dood (A.Liosi)
Begin december gevonden. Gefotografeerd (foto?) Exacte
locatie onbekend.
26 april 1993 Rhenen
Details van deze waarneming zijn nog onbekend. Wordt vermeld in een waarnemingenrubriek in Dutch Birding.
5 mei 1995 Zilvensche Heide, Rheden
overvliegend (R.Vogel)
Details van deze waarneming zijn nog onbekend.
8 - 9 mei 2001 Aersoltweerden, Hattem
(J.Borst, L.Dijkstra)
(J.Borst, L.Dijkstra)
Deze Zwarte Ibis pleisterde van 6 tot en met
10 mei 2001 in uiterwaarden bij Zalk (Overijssel), en stak soms de
provinciegrens over
13 oktober 2002 Zetten, Overbetuwe
overvliegend →ZW (K. van Oers)
Reactie door van Oers: "Dit soort waarnemingen herinner
ik me nog wel inderdaad. De vogel werd door mijn vrouw opgemerkt toen
we in de tuin waren. Ze zei: he, dat is een rare aalscholver. Ik ben
snel naar binnen gelopen aangezien ik al zag dat het geen aalscholver
was. met mijn verrekijker was het eenvoudig te zien dat het een
zwarte ibis was (poten en snavel). De vogel kwam redelijk laag
aanvliegen (gezien zonder verrekijker) en heeft een paar cirkeltjes
gedraaid boven het dorp. Na 4 rondjes vertrok hij verder richting
zuid-west."
7 mei 2005 Delta Schuitenbeek, Putten
(G. van Veldhuizen, N.Hoogteyling)
Door van Veldhuizen: "Op 7 mei 2015 heb ik ’s morgens
de inventarisatieronde bij de Delta Schuitenbeek gelopen, samen met
Nico Hoogteyling. We zagen een Zwarte ibis die in het oostelijke deel
van de Delta Schuitenbeek aan het foerageren was. Ik heb die
waarneming toen op de site van onze vereniging gemeld. Zie
hieronder."
31 augustus - 1 september 2006
Jezuïtenwaai, Duiven escape?
(R. Vermoolen e.a.)
 |
| Zwarte Ibis, Jezuïetenwaai, Duiven, 31 augustus 2006 (©Erik de Waard) |
In de Jezuïtenwaai, Rijnstrangen,
Duiven verbleef van 31 augustus tot en met 1 september 2006 een
Zwarte Ibis die een groene ring met witte inscriptie aan rechterpoot
droeg. Deze kon helaas niet worden afgelezen. De herkomst is tot
heden onbekend, omdat niet geheel duidelijk is of er (Europese)
projecten zijn die deze kleurringen gebruiken bij wilde vogels.
Daarnaast zouden dierentuinprojecten van de Zwarte Ibis in Europa
groene kleurringen gebruiken. Zeer waarschijnlijk dezelfde vogel zag
Arjan Hell op 4 september 2006 in de Oude Waal bij de Bijland,
Rijnwaarden. De afstand was te groot om met zekerheid vast te kunnen
stellen of deze vogel geringd was.
4 september 2006 Oude Waal, de Bijland,
Rijnwaarden escape?
(A.Hell)
Zeer waarschijnlijk hetzelfde exemplaar dat 31 augustus en 1 september in de Jezuïetenwaai verbleef.
"Samen met Blauwe Reiger, Grote Zilverreiger en Kleine Zilverreiger. Geen ring kunnen ontdekken, maar de afstand was groot. Desondanks liet de vogel zich goed bekijken."
"Samen met Blauwe Reiger, Grote Zilverreiger en Kleine Zilverreiger. Geen ring kunnen ontdekken, maar de afstand was groot. Desondanks liet de vogel zich goed bekijken."
6 september 2006 Bennekomse Hooilanden,
Bennekom, Ede
overvliegend →ZO (A.Vink)
"Gezien vanaf Kwintelooijen.
14.20-14.30uur. Eerst cirkelend en laag vliegend ten oosten van
Veenendaal. Daarna vliegend naar zuid-zuidoost en ongeveer het
Valleikanaal volgend. Dacht eerst aan een Zwarte Ooievaar door de
lange hals (iets naar beneden gehouden) en lange poten maar al snel
zag ik dat hij veel kleiner was en meer op een Aalscholver met lange,
kromme, snavel leek. Geheel zwart met een lange en naar beneden
gebogen snavel.".
11 oktober 2009 Stuw Driel, Overbetuwe
2 overvliegend O (H. van der Zweep)
Om 11:10 overvliegend naar het oosten bij de stuw in de
Nederrijn bij Driel
12 oktober 2009 Praets, Meinerswijk,
Arnhem
2, foto (Erik Bolt)
 |
| Zwarte ibis, Meinerswijk, Arnhem, 12 oktober 2009 (©Erik Bolt) |
Vrijwel zeker hetzelfde duo dat gisteren bij Driel naar het oosten trekkend werd gezien.
20 oktober 2009 De Park, Elst, Overbetuwe
foeragerend (H. Martens)
"Gezien vanuit de trein, druk
foeragerend; onmiskenbaar.".
15 januari 2012 Goilberdingerwaard,
Culemborg
(C.Witkamp)
Deze ongeringde Zwarte Ibis werd om
12:35 door Cees Witkamp ontdekt in Polder De Wiers/Klein Vuylcop bij
Nieuwegein (Utrecht) en verbleef vanaf 12:40 in de Honswijkerwaarden
bij Tull en 't Waal (UT). Om 15:02 vloog hij op en vertrok hoog naar
het zuidoosten. Vervolgens vond Cees Witkamp 'm weer terug in de
Goilberdingerwaard bij Culemborg om 15:15.
Arjan Boele fotografeerde deze vogel in
de Honswijkerwaarden, een foto is te bekijken op de Dutch Birdingsite
12 - 15 juli 2012 Lappenheide, Acquoy,
Geldermalsen
adult zomerkleed (A.Roest, J.Scholtens
ea.)
 |
| Zwarte Ibis, Lappenheide, Acquoy, Geldermalsen, 15 juli 2012 (©Merijn Loeve) |
28 maart 2013 Kesteren, Neder-Betuwe
foeragerend (P.Vink)
"In het voorbijrijden gezien,
daarom niet 100% zeker. Duidelijk zwarte vogel met kromme snavel.
Zeker geen donkere wulp. Hopelijk wordt hij door meerdere passanten
gezien.".
19 oktober 2013 Bennekomse Hooilanden,
Bennekom, Ede
2, adult winterkleed,
eerste kalenderjaar (J.Heijink e.a.)
 |
| Zwarte Ibis, Bennekomse Hooilanden, Ede, 19 oktober 2013 (©Alex Bos) |
5 april 2014 Molenveld, Aalst,
Zaltbommel
adult (P.Lemmers)
 |
| Zwarte Ibis, Aalst, Zaltbommel, 5 april 2014 (©Pim Lemmers) |
Om 16:45: "Toen ik aan kwam lopen
vloog de vogel op, waarna hij enkele honderden meters noordelijk van
de pijl weer op het bouwland landde. Eenmaal op het bouwland was hij
met de verrekijker moeilijk terug te vinden. Ja de foto's zijn niet
super, maar nog net herkenbaar. Het ging allemaal vrij snel!".
13-14 april 2014 Yperenplas, Wilp,
Voorst
(P.Lindeboom e.a.)
 |
| Zwarte Ibis, Yperenplas, Wilp, Voorst, 13 april 2014 (©Jan Borst) |
Peter Lindeboom bevestigde deze soort,
die was ontdekt door een onbekende fotograaf:"Kwam het dijkweggetje oprijden en
net voorbij de bult was de weg geblokkeerd door een fotograaf leunend
op zijn auto. Zat naar een vogel te kijken, maar wist niet wat het
was. Snelle blik: ZWARTE IBIS !!!". Op 14 april om 7:36 nog ter
plekke. Werd later door Visdieven en Kokmeeuwen in zuidelijke
richting verjaagd.
2 mei 2014 Korte Waarden, Elburg
overvliegend →noordoost (M.Jansen)
"Tijdens trektelling om 7:57 vrij
laag over het Veluwemeer richting NO, over de camping bij de brug uit
zicht."
17 mei 2014 Bedrijventerrein Vredebest,
Vuren, Lingewaal
(C.Diem)
"Komend vanaf de A15 vallen ogen
van verbazing uit mijn hoofd: dat lijkt een zwarte ibis! Op de rem,
nog eens kijken, nog eens kijken: donkere vogel, kromme snavel. Is
het geen reiger! Goed kijken, dat ís een zwarte ibis. Op het pas
gemaaide veld voor het tankstation."
4 januari 2015 Het Broek, Waardenburg,
Neerijnen
(M.L. Visman)
"gezien vanuit de auto rijdend op
de snelweg. Silhouet en kleur onmiskenbaar zwarte ibis. Of er
meerdere vogels waren heb ik zo snel niet kunnen zien, was te
verbluft."
12 april 2015 Inktfordseweg, Bruchem,
Zaltbommel
adult (R.JM Berkhout)
"Foeragerend, gespot vanuit
trein."
15 augustus 2015 Bemmelse Polder,
Bemmel, Lingewaard
(E.Reinstra)
 |
| Zwarte Ibis, Bemmelse Polder, Lingewaard, 15 augustus 2015 (©Erwin Reinstra) |
"Wel een beetje een aparte vogel
met mi opvallend korte snavel (vlekkerig roze bovendien) en vlekkerig
wit op keel en leek dit ook op kop te hebben. Waarschijnlijk (erg)
juveniel beest. Matige foto's met telefoon, 1 ook door kijker"
25 november 2015 Valkenhuizen, Arnhem
2 (M. van der Laak)
"foto mislukt vanwege
weersomstandigheden, op onzeker gezet"
14 december 2015 Roodwilligenstraat,
Duiven-Noord, Duiven
overvliegend →Oost (H.J.Slot)
"...Plotseling zagen we een
middelgrote vogel aankomen vanuit het n.o. Eerst denk je aan een
aalscholver maar al snel zeiden we tegelijk dat het een ibis moest
zijn vanwege de kromme naar beneden gebogen snavel en zijn geheel
eigen manier van zijn poten naar achteren en zijn ranke lijf. Min of
meer boven onze hoofden keerde de ibis om en vloog weg in de richting
vanwaar hij gekomen was. De man waar ik mee stond te praten heeft
foto's kunnen maken. Het was helder en zonnig weer, weinig tot geen
wind. Zicht was uitstekend. Ik ben de ibis nog gevolgd op de fiets in
de hoop dat hij ergens voor de snelweg A12 was neergestreken maar
helaas heb ik 'm niet meer gezien."
2 april 2016 Nederrijn thv Ingen, Buren
overvliegend →oost (A.Vink, A.Bos)
 |
| Zwarte Ibis, telpost De Pijp, Elst (U), 2 april 2016 (©Alex Bos) Gelderland invliegend |
Om 9:55 langs trektelpost De Pijp bij
Elst over rivier, hierbij provincie Gelderland invliegend. Zal zeker
zelfde vogel als die van Blauwe Kamer later die middag zijn
2 april 2016 tot ?? Blauwe Kamer,
Wageningen
adult winterkleed (R.Buesink e.a.)
 |
| Zwarte Ibis, Blauwe Kamer, Wageningen, 2 april 2016 (©Rob Zweers) |
Deze vogel vloog eerst voorbij
trektelpost De Pijp bij het Utrechtse Elst over de Nederrijn naar het
oosten en werd, zoals verwacht door de trektellers, later terug
gevonden in de Blauwe Kamer en wel door Rick Buesink. Hierbij laat de ibis zich zowel aan de
Utrechtse als de Gelderse zijde zien. De provinciegrens loopt hier
dwars door het gebied.
Escapes
Sinds 1980 werden nogal eens op Zwarte
Ibis gelijkende ibissoorten, zoals Puni-Ibis Plegadis ridgewayi, uit
gevangenschap losgelaten. Laatstgenoemde kan in vlucht worden
onderscheiden door de korte pootprojectie (alleen een deel van de
tenen steekt voorbij de staart). Vanwege deze problematiek is
aanvaarding van de Zwarte Ibis door de CDNA niet mogelijk zonder goede documentatie.
Dankwoord
Graag dank ik alle waarnemers die op mijn verzoek aanvullende informatie gaven over hun waarneming.Justin Jansen en Ruud Vlek gaven
informatie over museumgevallen. Dankzij gegevens van
Waarneming.nl, Sovon, CDNA en archieven van diverse vogelwerkgroepen was
het mogelijk om het overzicht samen te stellen. Benno van den Hoek
(Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe zocht enkele gevallen uit.De fotografen van de platen bij dit artikel wil ik hartelijk danken voor de toestemming voor het gebruik voor de Avifauna van Gelderland
 |
| Zwarte Ibis, Yperenplas, Wilp, Voorst, 13 april 2014 (©Arno ten Hoeven) |
Foto's Zwarte Ibis in Gelderland
Waarneming.nl - Zwarte Ibis -
Gelderland
Soortinformatie
Wildscreen Arkive. www.arkive.org
BirdLife International. Species
factsheet: Plegadis falcinellus
http://www.birdlife.org/datazone/species/factsheet/22697422
SOVON - Zwarte Ibis
Vogelbescherming - Zwarte Ibis
Referenties
Albarda, H. 1890. Ornithologie van
Nederland. Waarnemingen in 1888 en 1889. Tijdschrift Ned. Dierkundige
Vereeniging 2e serie, deel. 3 p. 27
Anonymus. 1909. Jachtuikomsten. Vreemde
gasten. Nederlandse Jager 15(21). 20 november 1909
Anonymus. 1958. Voor de kijker gehad.
Het vogeljaar 6(5): 76-77
Anonymus. 1958. Verenigingsnieuws. Het
vogeljaar 6(6): 99-99
Anonymus. 2006. Aanwinst voor de
vogelcollectie in de Natuurafdeling: Zwarte Ibis een bejaarde
dwaalgast. Liemers Museum Nieuws 4 (december): 4-6
Boele, A. & van Winden, E. 2012.
Zwarte Ibissen in Nederland: merken we iets van de toename in
Zuid-Europa? Limosa 85(4): 171 - 178
Boele, A., van Bruggen, J., Hustings,
F., Koffijberg, K., Vergeer, J.W. & van der Meij, T. 2016.
Broedvogels in Nederland in 2014. Sovon-rapport 2016/04. Sovon
Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. [pdf]
Brouwer, G.A. & Haverschmidt, F.
1933. Waarnemingen in 1932. Ardea 22(1-2): 001-020
de By, R.A. & van den Berg, A.B.
1993. Zeldzame en schaarse vogels in Nederland in 1991. Limosa 66(4):
153-160
van Dongen, R.M., Gebuis, H. & de
Rouw, P.W.W. 1993. Recente meldingen. Nederland: maart en april 1993.
Dutch Birding 15(3): 138-140
van Dongen, R.M., Haas, K. & de
Rouw, P.W.W. 2001. Recente meldingen. Nederland: mei-juni 2001. Dutch
Birding 23(4): 23-23
Gerritsen, G. J. & Lok, J. 1986.
Vogels in de IJsseldelta. IJsselakademie, Kampen
Hoogeveen, E. 1932. Ibissen in ons
land. De Levende Natuur 37(8): 255-256
ten Kate, C.G.B. 1960. Ornithologie van
Nederland, 1958. Limosa 33(1): 19 - 46
Lensink, R. 1993. Vogels in het Hart
van Gelderland. Vogelwerkgroep Arnhem e.o. KNNV, Utrecht
Leys, H., Sanders, G. & Knol, W.
1983. Avifauna van Wageningen en wijde omgeving. KNNV Vogelwerkgroep
Wageningen, Wageningen [pdf]
Smulders, R & Slingerland, P. 1996.
Influx van Zwarte Ibis in Nederland en West-Europa in najaar 1994.
Dutch Birding 18(6): 293-301
Snouckaert van Schauburg, R.B. 1902.
Overzicht der voornaamste waarnemingen op ornithologisch gebied van 1
Mei 1901-30 April 1902. De Levende Natuur 7(9): 186-186
Snouckaert van Schauburg, R. 1904.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1903 tot en met 30
April 1904. Tijdschrift der Nederlandsche Dierkundige Vereeniging 2e
serie, deel VIII, aflevering 3-4: 240-258 [link]
Snouckaert van Schauburg, R. 1910.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1909 tot en met 30
April 1910. Tijdschrift der Nederlandsche Dierkundige Vereeniging 2e
serie, Deel XII, aflevering 1: 60 – 74 [link]
Snouckaert van Schauburg, R. 1910.
Ornithologie van Nederland. Waarnemingen van 1 Mei 1909 tot en met 30
April 1910. Jaarboekje 7 : 44 - 56
Tekke, M. J. 1969. Ornithologie van
Nederland 1966 en 1967. Limosa 42(1): 36-78
Vogelwerkgroep Arnhem e.o. 2013. Van
IJsduiker tot IJsgors. Vogelwerkgroep Arnhem e.o., Arnhem
van IJzendoorn, E.J., van der Laan, J.
& CDNA. 1996. Herziening Nederlandse Avifaunistische lijst
1800-1979: tweede fase. Dutch Birding 18(4): 157-202
Webreferenties
Avifauna van Gelderland
Dutchavifauna.nl
Waarneming.nl - Gelderland
Waarnemingen en informatie gevraagd
Heeft u nog een Zwarte Ibis in
Gelderland ergens in een notitieboekje staan, of heeft u weet van
mogelijk nog onbekende waarneming(en)?
Alle informatie, beeldmateriaal of
documentatie over deze soort is zeer welkom! Deze kunt u, evenals
opmerkingen of vragen, mailen aan: avifaunavangelderland@gmail.com.
Bezoek ook de website Avifauna van
Gelderland
Geen opmerkingen:
Een reactie posten