Op 22 januari j.l. maakte Rob Zweers
een fietsrondje door Arnhem en trof hierbij in de Nieuwe Haven van
Arnhem een groep barmsijzen aan. Hij fotografeerde hiervan een
lichter exemplaar, mogelijk de zeldzame Witstuitbarmsijs, en plaatste
foto's op Waarneming.nl. Admins van deze site kwalificieerden deze
als 'spannend', en vroegen om betere foto's te maken. De volgende dag
werden deze gemaakt.
 |
| Witstuitbarmsijs (rechts), adult man, Nieuwe Haven, Arnhem 23 januari 2018 (©Rob Zweers) |
Maar de determinatie was hiermee nog
zeker niet rond. Determinatie van 'barmsijzen' (de algemenere Kleine
en Grote Barmsijs en de zeldzame Witstuitbarmsijs) is zeer
gecompliceerd. Zowel qua minieme verschillen in DNA, als overlappende
uiterlijke kenmerken in kleed. Een begin moet al worden gemaakt met
de juiste leeftijdsbepaling. Want dan is pas verder te bepalen welke
kleedkenmerken mogen voor een 'Witstuit', of juist niet, en meer van
toepassing zijn op een sterk gelijkende 'witte' Grote Barmsijs.
.
Uiteindelijk werd aan de hand van vele
foto's en expertise uit verschillende hoeken de vogel gedetermineerd
als een adulte man Witstuitbarmsijs.
Het tiende gedocumenteerde geval voor
Gelderland. Er zijn ook niet aanvaarde gevallen. Hiervoor verwijs ik
naar onderstaande linken van Waarneming.nl en Dutchavifauna.nl
De groep Grote Barmsijzen, met daarin
de Witstuit, lijkt rond te hangen op twee uiteenliggende plekken:
ze foerageren zowel in de Nieuwe Haven, als aan de Van Oldebarneveldstraat op de
hoek met de Westervoortsedijk. Op laatst genoemde
locatie zag Joost van Bruggen reeds op 29 december 2017 een groep
barmsijzen. Maar kon deze helaas toen niet nader onderzoeken (via
whatsappgroep vogels Arnhem Alert)...
Hieronder het verhaal over de
ontdekking door Rob Zweers op 22 januari
'Ha Remco,
Om heel eerlijk te zijn hebben de
vogels mij ontdekt, ik kwam terug van een fietstochtje naar park
Sonsbeek/Zijpendaal. Niet zo heel veel bijzonders gezien daar in het
park en op de terugweg nog even langs de nieuwe beek gefietst die
door het centrum van Arnhem stroomt, uitmondend bij de Rijnkade.
Hier even zitten dubben om via de John
Frostbrug terug te fietsen of de Rijn blijven volgen om de
Sacharovbrug (Pleybrug) te pakken, uiteindelijk maar voor de laatste
optie gekozen. Fietsend op de Westervoortsedijk sla ik rechtsaf de
Nieuwe Havenweg in en hoor ineens de karakteristieke roep die de
Barmsijsjes vaak laten horen bij het opvliegen, knijp in de remmen en
zie zo'n 25 meter terug een stuk of vijf Barmsijsjes op het hek
zitten, (als ze zich niet hadden laten horen was ik er zo voorbij
gefietst). Ik had zelf zoiets van 'alweer Grote Barmsijsjes'. Toch
maar even de camera uit de rugzak halen om deze groep vast te leggen.
De Barmsijsjes duiken naar beneden, een
flinke groep zie ik daar op de grond (achter het hekwerk)
foeragerend. De plek waar ze zitten heb ik wel vaker kort met de
verrekijker bekeken, maar kan me niet herinneren er ooit een vogel te
hebben gezien, hooguit een Zwarte Roodstaart op de rand van het dak.
Thuis zie ik op een foto van de
opvliegende groep, dat er twee vogels tussen zitten met een lichtere
stuit. Een waarneming van Grote Barmsijs had ik al ingevoerd, nu dus
een vervolg waarneming van een onzekere Witstuitbarmsijs.
De volgende dag opnieuw deze locatie
bezocht en de nodige foto's kunnen maken. Niet echt super met alle
details die nodig zijn voor de determinatie, maar foto's van andere
waarnemers hebben veel duidelijk gemaakt. Nog vele malen de gemaakte
foto's van deze twee dagen bekeken, ook omdat er twee vogels waren
met een lichte stuit. Of er één Witstuitbarmsijs zat of mogelijk
meer, dat blijft een vraag.
De (algemenere) ondersoort
Witstuitbarmsijs Acanthis hornemanni exilipes werd door de Commissie
Dwaalgasten Nederlandse Avifauna beoordeeld tot en met 2014. De
Groenlandse Witstuitbarmsijs Acanthis hornemanni hornemanni, welke
tot heden slechts één keer in Nederland is vastgesteld (oktober
2013) wordt nog steeds beoordeeld.
Dit betreft het tiende
aanvaarde/gedocumenteerde geval voor Gelderland. Het (opmerkelijke)
grootste deel is afkomstig van ringer Kees Terpstra, die liefst vijf
exemplaren ving in zijn voormalige tuin in Tongeren, Epe
- 22 november 1959 Hoophuizen, Nunspeet, adult man, ringvangst, foto [van Orden 1960]
- 18 december 1975 Noordeinde, Oldebroek, ringvangst (B. van den Brink)
- 14 november 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
- 23 november 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
- 10 december 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
- 28 november 1988 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, adult man, ringvangst, foto (K. Terpstra)
- 11 december 1988 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, adult man, ringvangst, foto (K. Terpstra)
- 20 november 1996 Wageningen, foto, (A. Schaftenaar)
- 27 december 2005 - 7 januari 2006 Marshaven, Zutphen, man, foto, video (H. van Oosten, J. Voerknecht e.a.
- 22 januari 2018 tot ? Nieuwe Haven en Westervoortsedijk, Arnhem, foto, video (R Zweers e.a.)
Literatuur
van Orden, C. 1960. Vangst van een
Witstuitbarmsijs Carduelis hornemanni te Hoophuizen. Limosa 33 (3)
206-208
Webreferenties
Waarneming.nl - Witstuitbarmsijs -
Gelderland
Dutchavifauna.nl - Witstuitbarmsijs
Dutchavifauna.nl - Groenlandse
Witstuitbarmsijs
Graag wil ik Rob Zweers hartelijk
danken voor zijn verhaal en het mogen gebruiken van zijn foto!
Tevens wil ik Benno van den Hoek
(Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe) graag danken voor zijn nadere
informatie over de gevallen van Kees Terpstra.
tekst: Remco Wester, 17 maart 2018
Op de hoogte blijven van interessant
vogelnieuws uit Gelderland? Like dan:
Bezoek ook eens de website:
Heb jij originele, leuke en mooie
foto's van soorten in Gelderland? Ik hou me graag aanbevolen. Zie
mailadres onder
_____________________________________
Voor een compleet beeld van de vogels
zijn oude waarnemingen in Gelderland van groot belang. Heeft u nog
notitieboekjes, oude archieven, foto's, noem maar op, voer deze aub
in op Waarneming.nl, of mail ze naar onderstaand adres. Alvast dank!
Remco
Wester:avifaunavangelderland@gmail.com
