Minimaal vijftien territoria in Gelderland dit jaar
 |
| Draaihals, man zingend, Deelerwoud, Arnhem, 30 mei 2014 (©Remco Wester) |
Na een intensieve speurtocht kon ook in 2015 op het Deelerwoud een nest van de Draaihals worden gevonden. Minimaal vier jongen vlogen uit. Een eerste uitwerking van beschikbare waarnemingen volgens de Sovontelrichtlijnen en criteria, levert dit jaar minimaal vijftien territoria op. Juiste interpretatie van de waarnemingen kan echter zeer lastig zijn.
Doortrekkers
Het dode raamslachtoffer van 23 maart 1999 in de Nijmeegse wijk Altrade staat in waarneming.nl nog altijd met stip op één als de vroegste in het jaar ooit. De op één na vroegste ging 30 maart 2012 in Velp op de foto. De Draaihals die 30 maart dit jaar zowel gehoord als gezien werd op het Nieuw Reemsterveld op de Hoge Veluwe, had dus gedeeld tweede kunnen staan. Echter omdat bij vroege en eerste gevallen ‘bewijs’ een vereiste is bij waarneming.nl, en deze ontbreekt, voorzag de waarnemer zijn vogel van een vraagteken. Het is goed mogelijk dat uit (historische) archieven terzijnertijd meer zeer vroege Draaihalzen zullen opduiken: de waarnemingen in waarneming.nl zijn slechts een fractie van wat onder andere is gepubliceerd.
Tot en met 30 april, begin van de Sovon-datumgrenzen (30 apr-31 juli), vond ook buiten geschikte broedgebieden doortrek plaats, zoals op de 30e onder andere bij Olburgen (Bronckhorst) en Alem (Maasdriel). Na de 30e komen vrijwel alle meldingen uit potentiële broedgebieden. De waarneming van 12 juni in het grote weilandencomplex Bredelaarse Zeeg bij Bergerden (ten Z van Arnhem) Huissen valt dan ook behoorlijk buiten de toon.
Broedvogels
De eerste zingende Draaihals werd 10 april genoteerd nabij Kootwijk. Reeds de volgende dag volgden meldingen met zang in het gebied Deelerwoud./Terlet. Volgens de telrichtlijnen van Sovon (zie http://wqd.nl/draaihals) zijn in 2015 minimaal vijftien territoria in Gelderland vast te stellen. Deze liggen voornamelijk op de (Hoge) Veluwe en in de Achterhoek. Het gaat om vijftien aparte gebieden, met binnen de datumgrenzen waarnemingen van een zingend exemplaar. Daarnaast zijn er een drietal gebieden met een eenmalige waarneming zonder territoriale aanwijzing binnen de datumgrenzen.
Het interpreteren kan, zeker in een groter gebied met meerdere waarnemingen, zonder gedetailleerde informatie een zeer lastige opgave zijn. Er zijn meerdere factoren, die ook nog eens jaarlijks kunnen variëren, waar rekening mee gehouden moet worden. Denk aan weersinvloed (op beschikbaarheid) voedselaanbod, nestgelegenheid en -concurrentie, ongepaarde vogels, recreatiedruk, aanbod vrouwtjes, enz. Het is dan ook spijtig dat bij waarnemingen vaak de detailinformatie achterwege wordt gelaten. Zo kunnen Draaihalzen in de 'vestigingsperiode' grote afstanden afleggen tussen twee zangposten. Sovon wijst hier bij de telrichtlijnen ook op. Hoe lang deze periode duurt, en of deze variabel is, is echter onduidelijk, onderzoek er naar ontbreekt. Ze zou zelfs kunnen doorlopen tot aan een nest wordt begonnen. Op het Deelerwoud werd in 2014 een paar keer een verplaatsing in korte tijd van meer dan 1,2 kilometer waargenomen, oplopend tot 1,8km. Met de fusieafstand van 500 meter die Sovon hanteert, zou dit op het Deelerwoud tot zeker twee, mogelijk zelfs drie territoria kunnen leiden. Een uitwerking van de beschikbare informatie lijkt nu op mogelijk twee territoria te wijzen, het zou evengoed ook om een zeer mobiel paar zou kunnen gaan.
Een enkele keer meldde men twee vogels bij elkaar, soms tegen elkaar in zingend, waarbij men aan twee mannetjes dacht. Maar zowel man als vrouw zingen, en doen dit ook in duet. De zangposten op het Deelerwoud lagen ook in 2015 redelijk uit elkaar. Hierbij moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat man en vrouw in aanloop naar het broedproces ieder een eigen gebied bezet kunnen houden. Helaas werden, evenals vorig jaar, in 2015 geen simultaantellingen gehouden, zodat effectieve uitsluitende waarnemingen niet aanwezig zijn.
Het is mij onbekend hoeveel territoria dit jaar bij Sovon bekend zijn via broedvogelonderzoek. Wel lijkt er een (zeer)lichte toename van de soort in Gelderland te bespreuren.
De intensieve zoektocht in 2015 naar de Draaihals op het Deelerwoud leidde langs zeker zes holen, verspreid over het gebied, voordat begin juni de uiteindelijke echte nestholte werd gevonden. Op 12 juni begonnen de ouders met voeren en op 1 juli vlogen er drie jongen uit. Minimaal één jong zat toen op het nest. Zeker vier jongen vlogen dit jaar dus uit, evenveel als vorig jaar bij het gevonden nest. Groot verschil is dat ze dit jaar liefst 18 dagen vroeger uitvlogen: in 2014 verlieten de eerste jongen 18 juli het nest...
(tekst: Remco Wester, 14 juli 2015)
bronnen: waarneming.nl, sovon.
Foto: zang was soms tot laat in de avond te horen, Deelerwoud, 30 mei 2014 Remco Wester
WAARNEMINGEN EN INFORMATIE GEZOCHT
Heeft u nog een Draaihals in Gelderland ergens in een notitieboekje staan, of heeft u weet van een mogelijk nog onbekende waarneming dit jaar?
Alle informatie, beeldmateriaal of documentatie over deze soort is zeer welkom! Deze kunt u, evenals opmerkingen of vragen, mailen aan: avifaunavangelderland@gmail.com.
____________________________________
Bezoek ook eens de website Avifauna van Gelderland
