waar komen die vandaan en wat is hun status?
 |
| Witoogeend, adult ♂, rechts gele kleurring, Wercheren, Ooijpolder, Berg en Dal, 9 januari 2015 (©Harvey van Diek) |
In april en september 2015 en januari 2016 verschenen in Gelderland Witoogeenden met een gele kleurring met zwarte inscriptie. Waar komen deze vandaan? Het gaat hier om vogels die in gevangenschap zijn geboren en grootgebracht en vervolgens zijn uitgezet bij het Steinhuder Meer, Wunstorf in het kader van een herintroductieproject in Nedersaksen, Duitsland, zo'n 180km van de Gelderse grens. Tussen het begin en juni 2013 kregen de eenden alleen een metalen ('Helgoland')ring aangemeten. Dit maakte het volgen echter lastig, aangezien ze vaak met de poten onder water of in begroeiing staan. Vanaf juli 2013 krijgen ze dan ook een gele ring met zwarte inscriptie (2 letters) om. Het probleem met uitgezette Witoogeenden met alleen een metalen ring, is dat ze in het veld vrijwel niet te onder scheiden zijn van geringde wilde vogels.De meeste eenden blijven rondhangen in de (ruime) omgeving van het Steinhuder Meer. Een aantal slaat echter aan het zwerven, en kunnen naast grotere waterpartijen dan ook op onverwachte locaties opduiken, zoals heidevennetjes en kleine vijvers. In het najaar sluiten Witoogeenden zich vaak aan bij de Kuif- en Tafeleend-concentraties op de Randmeren.
 |
| Figuur 1. Ligging projectgebied Steinhuder Meer, Wunstorf, Duitsland tov Holterhoek, Eibergen (Remco Wester) |
Achtergrond
De Witoogeend is sinds de jaren '80 als broedvogel uit Nedersaksen verdwenen. Op initiatief van het Nedersaksische Ministerie van Milieu werd in het kader van het programma 'Arche Niedersachsen' vanaf 2010 gewerkt aan de planning voor herintroductie van de Witoogeend. Het project 'Moorente am Steinhuder Meer' startte in 2012 met als doel de soort als broedvogel weer terug te krijgen. De uitvoer van dit project is in handen van de NABU Niedersachsen, die Wildtier- und Artenschutzstation Sachsenhagen en het Ökologische Schutzstation Steinhuder Meer (ÖSSM). NABU en Sachsenhagen voerden haalbaarheidsstudies uit, ondermeer naar geschikte leefgebieden, de mogelijke oorsprong van de eenden, herintroductiemethoden en de risico's. De Witoogeenden worden aangeleverd door vele dierentuinen, zoals Tierpark Cottbus, de Opel-Zoo Kronberg (Taunus), Wilhelma Stuttgart, Weltvogelpark Walsrode en door Wildtierstation Sachsenhagen. Sachsenhagen coördineert ook het vervoer en de verzorging van de eenden uit de meewerkende dierentuinen, en de ringwerkzaamheden. In eerste instantie zal het project vijf jaar duren.
Aantallen
In 2012, het eerste jaar, werden 68 in gevangenschap opgegroeide Witoogeenden vrijgelaten. In 2013 waren dit er 61 (35♂, 26♀). Tussen het begin van het project en juli 2013 (aanvang gebruik van kleurringen) kregen circa 95 eenden alleen een metalen ring. Aan het eind van dit seizoen stond het totale aantal uitgezette exemplaren sinds begin op 129, verdeeld over 64♂♂ en 65♀♀. Vanaf juli 2013 wordt naast een metalen ring nu ook een gele kleurring omgedaan, elk met een individuele code van twee letters. Om de kans op broedsucces te vergroten, kregen in 2015, tot begin september, liefst 152 Witoogeenden de vrijheid (74♂♂, 77♀♀ en één onbepaald), ongeveer twee keer zo veel als in voorgaande jaren! Sinds de aanvang van het project in 2012 zijn tot en met november 2015 in totaal 349 Witoogeenden rond het Steinhuder Meer uitgezet. Midden juni 2015 werden in de omgeving van het Steinhuder Meer voor het eerst jongen waargenomen die door projectvogels in de vrije natuur ter wereld waren gebracht.
Waarnemingen
Van 12 tot en met 15 april 2015 verbleef een paar op een vijver bij een buitensportcentrum tussen Eibergen en Holterhoek. De man droeg rechts een gele ring. Op 20 september 2015 verbleven een juveniel en een adulte man bij Nijkerkersluis op het Nuldernauw. Foto's brachten aan het licht dat de jonge vogel een gele ring met zwarte inscriptie droeg. Bij de adult kon (on)gerindheid niet worden vastgesteld. Op een kolk bij Wercheren in de Ooijpolder zwom op 9 januari 2016 een adulte man met aan de rechterpoot een gele ring. Vermoedelijk dezelfde man verscheen 18 januari op de Kraaienhof, hemelsbreed een kilometer van de kolk..
Van een adulte man 8 november 2015 op de Kraaienhof kon (on)geringdheid niet worden vastgesteld. Hij trok op met een hybride Witoogeend x Tafeleend. Het zou dezelfde (terugkerende) man kunnen zijn van januari 2016. Volgens zeggen zou het paar dat van 4 t/m 9 (♂ tot 10) mei 2015 in de Kleine Gelderse Waard in de Rijnstrangen pleisterde zeker ongeringd zijn. Helaas zijn er geen foto's die dit ondersteunen. Échte paartjes in de zomermaanden worden zelden meer gezien in Gelderland. Het is dan ook opmerkelijk dat nu een paar vlak achter elkaar opduikt in dezelfde hoek.
Buiten Gelderland is mij een geval van een gele ring bekend, een ♂ op 23 januari 2015 op de Ouderkerkerplas bij Ouderkerk aan de Amstel [NH] droeg er een aan de rechterpoot. Een ♀ op 19 februari 2013 in het Zuiderpark in Den Haag droeg rechts een metalen ring, en zou dan ook een projectvogel kunnen zijn. Helaas kon de ring niet worden afgelezen.
Kleurringen melden
Mocht men een (kleur)geringde Witoogeend tegenkomen, dan wordt het gewaardeerd dit bij het project in Duitsland te melden (zie website hieronder). Om een goed beeld te verkrijgen over het voorkomen (geringde) vogels in Gelderland zijn alle waarnemingen welkom. Dit kan zowel aan bijvoorbeeld Waarneming.nl of per mail aan mij worden doorgegeven. Maak bij invoer in Waarneming.nl aub gebruik van het label '(kleur)ringdragend', en/of beschrijf het met een toelichting. Dit maakt het doorzoeken van de database stukken eenvoudiger! .
Dankwoord
Mijn dank gaat uit naar de mensen die meehielpen of informatie over hun waarneming verstrekten tijdens het zoeken naar gekleurringde Witoogeenden.
Harvey van Diek wil ik graag danken voor het beschikbaar stellen van zijn foto.
(tekst: Remco Wester, 23 januari 2016)
Webreferenties
NABU Niedersachsen: Moorenten am Steinhuder Meer
Waarneming.nl - Witoogeend- Gelderland
__________________________________________________
WAARNEMINGEN EN INFORMATIE GEZOCHT
Staat ergens in uw archief of notitieboekje nog een Witoogeend voor Gelderland, of heeft u aanvullende informatie over of beeldmateriaal van deze soort in de provincie? Deze zijn van harte welkom en kunt u, evenals opmerkingen of vragen, mailen aan: avifaunavangelderland@gmail.com.
__________________________________________________
Bezoek ook de website Avifauna van Gelderland
Geen opmerkingen:
Een reactie posten