zaterdag 17 maart 2018

WITSTUITBARMSIJS bij Arnhem van 22 januari tm 17 maart 2018! 10e geval Gelderland

Op 22 januari j.l. maakte Rob Zweers een fietsrondje door Arnhem en trof hierbij in de Nieuwe Haven van Arnhem een groep barmsijzen aan. Hij fotografeerde hiervan een lichter exemplaar, mogelijk de zeldzame Witstuitbarmsijs, en plaatste foto's op Waarneming.nl. Admins van deze site kwalificieerden deze als 'spannend', en vroegen om betere foto's te maken. De volgende dag werden deze gemaakt.

Witstuitbarmsijs (rechts), adult man, Nieuwe Haven, Arnhem 23 januari 2018 (©Rob Zweers)

Maar de determinatie was hiermee nog zeker niet rond. Determinatie van 'barmsijzen' (de algemenere Kleine en Grote Barmsijs en de zeldzame Witstuitbarmsijs) is zeer gecompliceerd. Zowel qua minieme verschillen in DNA, als overlappende uiterlijke kenmerken in kleed. Een begin moet al worden gemaakt met de juiste leeftijdsbepaling. Want dan is pas verder te bepalen welke kleedkenmerken mogen voor een 'Witstuit', of juist niet, en meer van toepassing zijn op een sterk gelijkende 'witte' Grote Barmsijs.
.
Uiteindelijk werd aan de hand van vele foto's en expertise uit verschillende hoeken de vogel gedetermineerd als een adulte man Witstuitbarmsijs.
Het tiende gedocumenteerde geval voor Gelderland. Er zijn ook niet aanvaarde gevallen. Hiervoor verwijs ik naar onderstaande linken van Waarneming.nl en Dutchavifauna.nl

De groep Grote Barmsijzen, met daarin de Witstuit, lijkt rond te hangen op twee uiteenliggende plekken: ze foerageren zowel in de Nieuwe Haven, als aan de Van Oldebarneveldstraat op de hoek met de Westervoortsedijk. Op laatst genoemde locatie zag Joost van Bruggen reeds op 29 december 2017 een groep barmsijzen. Maar kon deze helaas toen niet nader onderzoeken (via whatsappgroep vogels Arnhem Alert)...

Hieronder het verhaal over de ontdekking door Rob Zweers op 22 januari

'Ha Remco,
Om heel eerlijk te zijn hebben de vogels mij ontdekt, ik kwam terug van een fietstochtje naar park Sonsbeek/Zijpendaal. Niet zo heel veel bijzonders gezien daar in het park en op de terugweg nog even langs de nieuwe beek gefietst die door het centrum van Arnhem stroomt, uitmondend bij de Rijnkade.
Hier even zitten dubben om via de John Frostbrug terug te fietsen of de Rijn blijven volgen om de Sacharovbrug (Pleybrug) te pakken, uiteindelijk maar voor de laatste optie gekozen. Fietsend op de Westervoortsedijk sla ik rechtsaf de Nieuwe Havenweg in en hoor ineens de karakteristieke roep die de Barmsijsjes vaak laten horen bij het opvliegen, knijp in de remmen en zie zo'n 25 meter terug een stuk of vijf Barmsijsjes op het hek zitten, (als ze zich niet hadden laten horen was ik er zo voorbij gefietst). Ik had zelf zoiets van 'alweer Grote Barmsijsjes'. Toch maar even de camera uit de rugzak halen om deze groep vast te leggen.
De Barmsijsjes duiken naar beneden, een flinke groep zie ik daar op de grond (achter het hekwerk) foeragerend. De plek waar ze zitten heb ik wel vaker kort met de verrekijker bekeken, maar kan me niet herinneren er ooit een vogel te hebben gezien, hooguit een Zwarte Roodstaart op de rand van het dak.
Thuis zie ik op een foto van de opvliegende groep, dat er twee vogels tussen zitten met een lichtere stuit. Een waarneming van Grote Barmsijs had ik al ingevoerd, nu dus een vervolg waarneming van een onzekere Witstuitbarmsijs.
De volgende dag opnieuw deze locatie bezocht en de nodige foto's kunnen maken. Niet echt super met alle details die nodig zijn voor de determinatie, maar foto's van andere waarnemers hebben veel duidelijk gemaakt. Nog vele malen de gemaakte foto's van deze twee dagen bekeken, ook omdat er twee vogels waren met een lichte stuit. Of er één Witstuitbarmsijs zat of mogelijk meer, dat blijft een vraag.

De (algemenere) ondersoort Witstuitbarmsijs Acanthis hornemanni exilipes werd door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna beoordeeld tot en met 2014. De Groenlandse Witstuitbarmsijs Acanthis hornemanni hornemanni, welke tot heden slechts één keer in Nederland is vastgesteld (oktober 2013) wordt nog steeds beoordeeld.

Dit betreft het tiende aanvaarde/gedocumenteerde geval voor Gelderland. Het (opmerkelijke) grootste deel is afkomstig van ringer Kees Terpstra, die liefst vijf exemplaren ving in zijn voormalige tuin in Tongeren, Epe

  1. 22 november 1959 Hoophuizen, Nunspeet, adult man, ringvangst, foto [van Orden 1960]
  2. 18 december 1975 Noordeinde, Oldebroek, ringvangst (B. van den Brink)
  3. 14 november 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
  4. 23 november 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
  5. 10 december 1986 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, ringvangst, foto (K. Terpstra)
  6. 28 november 1988 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, adult man, ringvangst, foto (K. Terpstra)
  7. 11 december 1988 Stenenkomweg, Tongeren, Epe, adult man, ringvangst, foto (K. Terpstra)
  8. 20 november 1996 Wageningen, foto, (A. Schaftenaar)
  9. 27 december 2005 - 7 januari 2006 Marshaven, Zutphen, man, foto, video (H. van Oosten, J. Voerknecht e.a.
  10. 22 januari 2018 tot ? Nieuwe Haven en Westervoortsedijk, Arnhem, foto, video (R Zweers e.a.)

Literatuur
van Orden, C. 1960. Vangst van een Witstuitbarmsijs Carduelis hornemanni te Hoophuizen. Limosa 33 (3) 206-208

Webreferenties
Waarneming.nl - Witstuitbarmsijs - Gelderland
Dutchavifauna.nl - Witstuitbarmsijs
Dutchavifauna.nl - Groenlandse Witstuitbarmsijs

Graag wil ik Rob Zweers hartelijk danken voor zijn verhaal en het mogen gebruiken van zijn foto!
Tevens wil ik Benno van den Hoek (Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe) graag danken voor zijn nadere informatie over de gevallen van Kees Terpstra.

tekst: Remco Wester, 17 maart 2018

Op de hoogte blijven van interessant vogelnieuws uit Gelderland? Like dan:
Bezoek ook eens de website:

Heb jij originele, leuke en mooie foto's van soorten in Gelderland? Ik hou me graag aanbevolen. Zie mailadres onder
_____________________________________
Voor een compleet beeld van de vogels zijn oude waarnemingen in Gelderland van groot belang. Heeft u nog notitieboekjes, oude archieven, foto's, noem maar op, voer deze aub in op Waarneming.nl, of mail ze naar onderstaand adres. Alvast dank!

Remco Wester:avifaunavangelderland@gmail.com

Geen opmerkingen:

Een reactie posten